Kapitalisme in crisis 30-uren werkweek met behoud van loon

Karl Marx zei hierover: “De accumulatie van rijkdom aan de ene pool is tevens accumulatie van ellende, arbeidskwelling, slavernij…aan de tegenpool, dat wil zeggen aan de kant van de klasse, die haar eigen product als kapitaal produceert.” (Marx, Das Kapitaal, p.671, MEW 23, Berlijn)

Voor het eerst in dertig jaar tijd zou de armoede in de wereld toenemen.

Woensdag 15 april 2020 spraken de twintig rijkste landen, de G20 over een voorstel van het IMF en de Wereldbank om 76 landen uitstel van betaling te geven voor hun rentebetalingen en aflossingen.

IMF: Great Lockdown

Het IMF stelt in haar halfjaarlijkse prognose (NRC 15 april 2020) voor de wereldeconomie dat na de Grote Depressie in de jaren dertig er nu sprake is van een Great Lockdown.

De economische krimp in de VS bedraagt dit jaar 5,9 procent, in de Eurozone 7,5 procent, in Italië 9,1 procent en in Nederland 7,5 procent.

Die neergang was overigens al voor de corona-crisis ingezet. In november 2018 begon in de Europese Unie de absolute teruggang van de industriële productie.

De pandemie versnelt de economische – en financiële crisis in het kapitalisme.

De wereldwijde industriële productie – de belangrijkste indicator voor een overproductiecrisis - is in januari 2020 met 4,8 procent afgenomen ten opzichte van december 2019. (CPB Wereldhandelsmonitor januari 2020).

In China bijvoorbeeld daalde de autoproductie in januari en februari 2020 met 50 procent.

In de VS zijn de WW-aanvragen omhooggeschoten tot 22 miljoen.(Financieel Dagblad 17 april 2020)

Nederland

Het CPB schetst in vier scenario’s de economische impact voor Nederland van het coronavirus. In alle scenario’s resulteert een recessie. Met beperkende maatregelen voor een duur van drie maanden daalt het Bruto Binnenlands Product met 1,2 procent en met 12 maanden, aanvullende problemen vanuit het buitenland en de financiële sector loopt dit op tot 7,7 procent.

De werkloosheid loopt in de zwaarste scenario op tot 9,4 procent in 2021.

(CPB, Scenario’s coronacrisis, 26 maart 2020)

Volgens schattingen van de FNV begin april 2020 waren de laatste weken daarvoor in Nederland 75.000 mensen hun baan kwijtgeraakt.

Zeker de groep tot 25 jaar met flexibele contracten is zwaar getroffen.

Amsterdam

In Amsterdam zijn begin april 2020 al 35.000 aanvragen van zelfstandigen binnengekomen voor aanvulling van het inkomen tot het sociaal minimum.

Uit onderzoek van SEO Economisch Onderzoek in opdracht van de gemeente Amsterdam blijkt dat bijna een derde van de banen in de regio Amsterdam bedreigd worden door de maatregelen, die getroffen zijn door de corona-crisis. Het gaat om 376.000 banen als er geen financiële steun komt. In het slechtste geval gaat het om 492.000 banen.

Structuurcrises

‘De nieuwe crisis van de wereldeconomie en - financiële crisis doordringt zich met de werking van drie internationale crisis: de structuur-crisis op grond van de nieuwe organisatie van de internationale productie, die al in de negentiger jaren begon, de structuurcrisis op grond van elektro-mobiliteit, die vooral geldt in de auto-industrie; en de structuurcrisis door de omvangrijke digitalisering van productie, handel, communicatie en maatschappij.’ (Rote Fahne 2/20)

De overproductiecrisis is niet alleen in de auto-industrie –waar wereldwijd massaontslagen plaatsvinden - goed zichtbaar, maar ook in bijvoorbeeld de staalindustrie. Tata Steel heeft massaontslagen op stapel staan. Door de pandemie heeft het concern de ontslagplannen voor 1250 man uitgesteld tot 1 juli 2020.

Gebrek door te veel productie

In een op winst gerichte maatschappij zijn niet de behoeften van de mensen belangrijk, maar de winsten van de grote concerns. Zij produceren met de arbeidskracht van de arbeiders steeds meer. Om hun winsten te kunnen blijven vergroten moeten de lonen en de uitkeringen omlaag, vallen er ontslagen en worden fabrieken gesloten. Daarom is er steeds overproductie en raakt de economie in crisis.

Een warenoverschot bestaat dus alleen in relatie tot de koopkrachtige vraag, maar niet in relatie tot de werkelijke behoeften. De werkende mensen hebben gebrek aan bestaansmiddelen, omdat ze te veel geproduceerd hebben.

Door de ruinering en ondergang van vele ondernemingen, door vernietiging van een deel van de productiekrachten (machines, arbeidskracht) past de crisis zich aan aan de koopkrachtige vraag.

30-uren week

De grote concerns willen de crisislasten afwentelen op de arbeiders. Daarom moet de strijd voor de 30-urige werkweek met behoud van loon georganiseerd worden.

Als we willen dat het kapitalisme tot een einde komt – en dat willen we – dan moeten we het loonsysteem afschaffen.

De eis ‘30-uren werkweek met behoud van loon’ hangt samen met de analyse van Karl Marx. Namelijk dat de kapitalist een deel van de arbeidskracht van de arbeider in eigen zak steekt. Als men werkelijk het kapitalisme wil afschaffen, dan moet men ook het loonsysteem afschaffen. Anders blijft de vakbondsstrijd beperkt tot een guerrillastrijd tegen het kapitalisme.